Nieuwerkerk, School met de Bijbel.

Vandaag zijn de uitkomsten van ons onderzoek naar de plaats van de Bijbel in school in het protestants-christelijk p.o. en v.o. gepubliceerd. Het onderzoek is in opdracht van Verus uitgevoerd door de Christelijke Hogeschool Ede en het Onderzoekscentrum voor Jeugd, Kerk en Cultuur van de Protestantse Theologische Universiteit. Corina Nagel-Herweijer en dr. Elsbeth Visser-Vogel voerden het onderzoek uit en het geheel stond onder begeleiding van dr. Jan Marten Praamsma (CHE) en ondergetekende (OJKC – PThU). Hieronder de belangrijkste bevindingen op een rij [overgenomen uit het persbericht]:

De Bijbel wordt in de volle breedte van het christelijk onderwijs op veel verschillende manieren gebruikt. Leraren en leidinggevenden ervaren wel uitdagingen bij het gebruik van de Bijbel in de klas en de school: leerlingen zijn niet altijd geïnteresseerd, en ook collega’s weten soms niet goed wat ze met de Bijbel aan moeten. Leraren geven ook aan dat ze kennis en vaardigheden missen, met name om het gesprek met leerlingen te voeren en hen in staat te stellen zelf betekenis in de Bijbel te ontdekken.

Dat blijkt uit een kwalitatief onderzoek in opdracht van Verus naar de plaats van de Bijbel in het christelijk primair en voortgezet onderwijs. Corina Nagel-Herweijer en dr. Elsbeth Visser-Vogel voerden het onderzoek namens de Protestantse Theologische Universiteit en de Christelijke Hogeschool Ede uit. In focusinterviews ondervroegen zij leraren en schoolleiders van zes po- en zes vo-scholen naar hun perceptie van de plaats van de Bijbel in hun school. De onderzochte scholen vertegenwoordigen de volle breedte van protestants-christelijk primair en voortgezet onderwijs in Nederland.

Direct en indirect Bijbelgebruik
Het onderzoek schetst een rijk beeld van de rol die de Bijbel op de scholen speelt. Direct gebeurt dat vooral in de dagopeningen, het vakgebied godsdienst/levensbeschouwing en vieringen. Ook is Bijbelgebruik meer indirect terug te zien in bijvoorbeeld kernwaarden die scholen aan de Bijbel ontlenen en de manier waarop leidinggevenden en leraren zich in hun dagelijks handelen door de Bijbel laten inspireren.
Leraren vertelden over openhartige gesprekken met hun leerlingen naar aanleiding van een Bijbelgedeelte. Leidinggevenden vertelden hoe de Bijbel hen inspireert bij het creëren van een veilig werk- en leerklimaat voor hun docenten en leerlingen. De Bijbel blijkt in veel gevallen in het DNA van de school te zitten.

Een vreemd boek dat schuurt
Veel ondervraagde leraren en leidinggevenden ervaren het als een probleem dat heel wat leerlingen en collega’s de relevantie van de Bijbel niet bij voorbaat inzien. Zoals veel leraren worstelen met de desinteresse van hun leerlingen, staan schoolleiders voor de vraag hoe zij bij een deel van hun leraren de waarde van de Bijbel voor het onderwijs voor het voetlicht kunnen brengen.
Daarnaast kan een gebrek aan kennis en vaardigheden leiden tot handelingsverlegenheid bij het aan de orde stellen van de Bijbel in de klas. De reflex is dan om te proberen de Bijbel toch interessant, begrijpelijk of aantrekkelijk te maken.
Het onderliggende probleem zou echter wel eens kunnen zijn dat de Bijbel voor leraren en schoolleiders zelf niet relevant is, of juist té vertrouwd en vanzelfsprekend, opperen Nagel en Visser. Door de Bijbel te introduceren als een vreemd boek dat schuurt met wat vertrouwd en vanzelfsprekend is en waarin steeds opnieuw betekenis moet worden ontdekt, kunnen bij leerlingen en collega’s nieuwe ingangen gevonden worden.

Niet alleen een geloofsboek
Zowel bij leerlingen als bij leraren kan het helpen om andere ingangen te zoeken, denken de onderzoekers. Anders dan zowel gelovige als niet-gelovige leraren vaak denken, is de Bijbel niet alleen een geloofsboek. Het is ook een cultuurboek dat helpt om de cultuur te verstaan en een wijsheids- of levensboek “waaraan wij onze ervaringen kunnen spiegelen en waardoor wij ons kunnen laten inspireren als zinzoekend wezen. Elk van deze ingangen kan het relevantiebesef van leraren en leerlingen voor de Bijbel vergroten”, aldus de onderzoekers.
Ze pleiten voor professionalisering van leraren, die zich vooral zou moeten richten op uitbreiding van de godsdienstpedagogische en didactische gereedschapskist die zij nodig hebben om de Bijbel een plek in hun onderwijs te geven.

Reactie Verus
“Verus ziet in dit onderzoek een appel aan christelijke scholen om intern het gesprek te voeren over de vraag waarom het weerbarstige, tegendraadse verhaal van de Bijbel een blijvende plek verdient in het verhaal over goed onderwijs”, zegt voorzitter Wim Kuiper. “Het laat ook de behoefte zien aan praktische handvatten om het Bijbelse verhaal op een vernieuwende, creatieve manier met leerlingen en collega’s aan de orde te stellen. Daar levert Verus graag een bijdrage aan.”

Het volledige onderzoeksrapport is te lezen op http://www.verus.nl/bijbelonderzoek.